Woke

Geplaatst op dinsdag 12 maart 2024 @ 16:02 , 483 keer bekeken

Beeld: Rueben Millenaar

Wil het echte slachtoffer opstaan?

‘Woke’ lijkt een zelfde lot beschoren als ‘politiek correct’. Toch verschilt de aanval op woke op belangrijke punten van de discussie over politieke correctheid. De strijd gaat, ten eerste, niet zozeer over de inhoud van beleid maar over wie slachtoffer is van het beleid. Docenten die waarschuwen voor woke studenten positioneren zichzelf in een slachtofferrol. Zo komen de gevoelens van de (witte, mannelijke) docent centraal te staan in een gesprek dat oorspronkelijk ging over structureel onrecht aan de universiteit dat vooral studenten raakt. De meldingen van discriminatie op Nederlandse universiteiten waren in 2020 in twee jaar tijd meer dan verdubbeld.

“

DE WITTE WEERSTAND TEGEN WOKE HULT ZICH IN SLACHTOFFERSCHAP

Tweet dit

Kummeling – de rector magnificus uit het begin van dit artikel – beklaagt zich over studenten die ‘het idee van woke zijn tot in extremis toepassen’ en daarmee ‘docenten confronteren’. Als voorbeeld noemt hij studenten die in 2019 protesteerden tegen een spreekbeurt van de Leidse hoogleraar en Senator van Forum van Democratie Paul Cliteur aan de Groningse Universiteit. Kummeling verdedigt niet het demonstratierecht van studenten, maar schildert Cliteur af als slachtoffer van woke extremisten.

Je kunt je afvragen waarom de witte weerstandsbeweging tegen woke zich hult in slachtofferschap. De ‘antiwoke brigade’ heeft zelf immers vaak een aantoonbaar machtige positie aan de universiteit, in de politiek of in de media, wat voor minderheden en mensen van kleur zeker niet geldt. Aan de Universiteit van Groningen bijvoorbeeld waren in 2016 van de 469 hoogleraren slechts 12 van kleur. Maar jezelf positioneren als slachtoffer is een effectieve strategie om machtsverhoudingen te maskeren. Critici van woke zetten antiracisten sowieso graag neer als spelers met een politieke agenda, terwijl ze zichzelf uitroepen tot de vertolkers van het gezonde boerenverstand.

De ‘war on woke’

Toch is het vooral die witte tegenbeweging die haar politieke macht inzet om met wetten het maatschappelijke gesprek over bijvoorbeeld racisme te smoren. Dat gebeurt niet alleen in de Verenigde Staten, maar ook al in het Verenigd Koningrijk en Frankrijk. In meer dan twintig conservatieve Amerikaanse staten zijn wetten aangenomen die ‘critical race theory’2 uit het klaslokaal moeten weren. Hoewel in de Nederlandse media vooral wordt geschreven over de ‘cancel culture’ onder progressieve studenten, zijn het de conservatieve Republikeinen die deze kruistocht leiden. In nog eens 16 staten gedomineerd door de Republikeinen staan zulke wetten op de politieke agenda.

“

DE 'WAR ON WOKE' GAAT OM VEEL MEER DAN HET RIDICULISEREN VAN ANTIRACISTEN

Tweet dit

In het Verenigd Koningrijk zouden scholen de ‘betwiste theorieën’ over wit privilege niet meer moeten onderwijzen, betoogt een aanbeveling geschreven in opdracht van het Britse ministerie van Onderwijs. En in Frankrijk richtte de minister van Onderwijs Jean-Michel Blanquer een denktank op om de ‘uit Amerika overgewaaide wokebeweging’ een halt toe te roepen. ‘De Franse republiek is volledig tegenovergesteld aan wokisme’, stelde hij.

De war on woke gaat dus om veel meer dan het ridiculiseren van antiracisten als ideologische tegenstander met simplistische en historisch onjuiste gedachten. Het doel is het terugdraaien van vooruitgang op het gebied van discriminatiebestrijding en minderhedenemancipatie. In Nederland waart de angst voor woke vooralsnog vooral rond in de column– en opiniesecties en leidt het zo nu en dan tot een boek. Tot repressieve wetgeving, zoals in de VS, heeft het nog niet geleid.

Dit artikel verscheen eerder op OneWorld.nl op 12 april 2022.